جایگاه قرآن در کلام اهل بیت(ع)

عمل به دستورات قرآن
قال رسول الله صلي الله عليه و آله: ما آمن بالقرآن من استحلّ محارمه
پيامبراكرم صلي الله عليه و آله فرمود: ايمان نياورده است به قرآن كسى كه حلال بداند چيزهاى را كه قرآن حرام كرده است

بحارالانوار ج ۷۷, ص ۱۶۰

تلاوت قرآن در خانه

قال النبى صلي الله عليه و آله
نوروا بيوتكم بتلاوة القرآن و لاتتخذوها قبورا" كما فعلت اليهود والنصارى, صلوا فى الكنائس و البيع و عطلوا بيوتهم فان البيت اذا كثر فيه تلاوة القرآن كثر خيره و امتع اهله و اضاء لاهل السماء كما تضيى نجوم السماء لاهل الدنيا

پيامبر گرامی صلي الله عليه و آله فرمودند 
نورانى كنيد خانه هاى خودتان را به تلاوت قرآن و آن را قبرستان قرار ندهيد مانندكارى كه يهود و نصارى كردند, نماز را در كليساها و (كنيسه ها) خواندند و خانه هاى خود را معطل گذاشتند, پس به درستى كه اگر زياد شود تلاوت قرآن در خانه اى خير و وسعت براى اهل آن زياد مى شود و آن خانه مى درخشد و به اهل آسمان نور مى دهد, آنچنان كه ستاره هاى آسمان به اهل زمين نور مى دهد و مى درخشد

بحارالانوار ج ۹۲, ص ۲۰۰

مسواك زدن
قال رسول اله صلى الله عليه و آله: نظفوا طريق القرآن قالوا: يا رسول الله: و ما طريق القرآن؟ قال: افواهكم ، قالوا: بماذا؟ قال بالسواك
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: جاده قرآن را پاكيزه كنيد، سوال شد: يا رسول الله جاده قرآن كدام است؟ فرمود: دهان، سوال شد: به چه ترتيب؟ فرمود با مسواك زدن

بحارالانوار ج ۷۶, ص ۱۳۵

با خضوع خواندن قرآن
قال رسول الله صلي الله عليه و آله: اقراوا القرآن ما ائتلفت عليه قلوبكم, و لانت عليه جلودكم, فاذا اختلفتم فلستم تقراونه
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: مادامى كه در تلاوت قرآن قلوب شما نرم مى شود و در خود احساس خضوع مى كنيد قرآن بخوانيد و در غير اين صورت حق تلاوت را اداء نكرده ايد

تدبر و انديشيدن در آيات
قال على عليه السلام : الا لا خير فى قرائة لا تدبر فيها
امير المؤمنين عليه السلام فرمود: آگاه باشيد كه درتلاوت قرآن بدون تدبرخيرى نيست

وضو داشتن
قال على عليه السلام: لايقرأ العبد القرآن اذا كان على غير طهور حتى يتطهر
امير المؤمنين عليه السلام فرمود: (بهتر است)هنگامى كه وضو نداريد قرآن نخوانيد

نزول قرآن در سه بخش
عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام يَقُولُ نَزَلَ الْقُرْآنُ أَثْلَاثاً، ثُلُثٌ فِينَا وَ فِى عَدُوِّنَا وَ ثُلُثٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ ثُلُثٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ
اصبغ بن نباته گويد: شنيدم از اميرالمؤ منين عليه السلام كه مى فرمود: قرآن در سه بخش نازل شده يك بخش آن درباره ما و دشمنان ما است ، و بخش ‍ ديگر در سنتها و امثال است ، و بخش سوم در واجبات و احكام است

اصول كافى جلد ۴ ص/ ۴۳۵ ح/ ۲

قرآن و گنج
عَنِ الزُّهْرِى قَالَ سَمِعْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ آيَاتُ الْقُرْآنِ خَزَائِنُ فَكُلَّمَا فُتِحَتْ خِزَانَةٌ يَنْبَغِى لَكَ أَنْ تَنْظُرَ مَا فِيهَا
زهرى گويد: از حضرت على بن الحسين عليهما السلام شنيدم كه مى فرمود: آيه هاى قرآن گنجينه هائى است ، پس هرگاه در يك گنجينه را گشودى شايسته است كه بدانچه در آن است نظرى بيفكنى

اصول كافى جلد ۴ ص/ ۴۱۲ ح/۲

نتيجه خواندن قرآن در شب
عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم ‍ مَنْ قَرَأَ عَشْرَ آيَاتٍ فِى لَيْلَةٍ لَمْ يُكْتَبْ مِنَ الْغَافِلِينَ وَ مَنْ قَرَأَ خَمْسِينَ آيَةً كُتِبَ مِنَ الذَّاكِرِينَ، وَ مَنْ قَرَأَ مِائَةَ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْقَانِتِينَ، وَ مَنْ قَرَأَ مِائَتَيْ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْخَاشِعِينَ، وَ مَنْ قَرَأَ ثَلَاثَ مِائَةِ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْفَائِزِينَ، وَ مَنْ قَرَأَ خَمْسَمِائَةِ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْمُجْتَهِدِينَ، وَ مَنْ قَرَأَ أَلْفَ آيَةٍ كُتِبَ لَهُ قِنْطَارٌ مِنْ تِبْرٍ الْقِنْطَارُ خَمْسَةَ عَشَرَ أَلْفَ مِثْقَالٍ مِنْ ذَهَبٍ وَ الْمِثْقَالُ أَرْبَعَةٌ وَ عِشْرُونَ قِيرَاطاً أَصْغَرُهَا مِثْلُ جَبَلِ أُحُدٍ وَ أَكْبَرُهَا مَا بَيْنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ

حضرت باقر عليه السلام فرمود: كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند :
هركس در يك شب ده آيه از قرآن بخواند از غافلين نوشته نشود و هركس پنجاه آيه بخواند در زمره ذاكرين نوشته شود و هر كس صد آيه بخواند در زمره قانتين نوشته شود و هركس دويست آيه بخواند از خاشعين نوشته شود و هر كس سيصد آيه بخواند از فائزين نوشته شودو هر كس پانصد آيه بخواند از جمله مجتهدين نوشته شود و هر كس هزار آيه بخواند براى او (ثواب انفاق ) يك قنطار از طلا نوشته شود و قنطار پانزده هزار مثقال طلا است ، كه هر مثقالى بيست و چهار قيراط است كه كوچكترين آنها باندازه كوه احد و بزرگترين آنها باندازه آنچه ميان زمين و آسمان است

اصول كافى جلد ۴ ص/ ۴۱۵ ح/ ۵

كسانى كه قرآن را به زحمت ياد مى گيرند
قال الصادق عليه السلام: ان الذى يعالج القرآن و يحفظه بمشقه منه قله حفظ له اجران

امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه كشش حافظه اش كم است و با مشقت قرآن را فرا مى گيرد دو اجر دارد

بحارالانوار ج ۹۲, ص ۲۰۲

تلاوت قرآن توام با اخلاص
قال الصادق عليه السلام: ان من الناس من يقرا القرآن ليقال: فلان قارى و منهم من يقرا القرآن ليطلب به الدنيا ولا خير فى ذلك و منهم من يقرا القرآن لينتفع به فى صلاته و ليله و نهاره
امام صادق عليه السلام فرمود: پاره اى از مردم قرآن تلاوت مى كنند كه گفته شود چه خوب مى خواند و برخى قرآن مى خوانند براى تامين معاش. در اين دو دسته خيرى نيست. ولى بعضى از مردم قرآن مى خوانند كه از راهنمايى هاى او بهره مند شوند و در نماز و در حال و شب و روز از آيات الهام بخش قرآن بهره معنوى و فكرى بردارند

قرآن چراغ هدايت
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ فِيهِ مَنَارُ الْهُدَى وَ مَصَابِيحُ الدُّجَى فَلْيَجْلُ جَالٍ بَصَرَهُ وَ يَفْتَحُ لِلضِّيَاءِ نَظَرَهُ فَإِنَّ التَّفَكُّرَ حَيَاةُ قَلْبِ الْبَصِيرِ كَمَا يَمْشِى الْمُسْتَنِيرُ فِى الظُّلُمَاتِ بِالنُّورِ
حضرت امام صادق عليه السلام فرمود: همانا اين قرآن (كتابى ) است كه در آن است جايگاه نور هدايت و چراغهاى شب تار، پس شخص تيز بين بايد كه در آن دقت كند و براى پرتوش نظر خويش را بگشايد، زيرا كه انديشه كردن زندگانى دل بينا است ، چنانكه جوياى روشنى است در تاريكى ها به سبب نور راه بپيمايد

اصول كافى جلد ۴ ص / ۴۰۰ ح/ ۵

دفاتر اعمال و قرآن
عَنْ يُونُسَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام
إِنَّ الدَّوَاوِينَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ثَلَاثَةٌ دِيوَانٌ فِيهِ النِّعَمُ، وَ دِيوَانٌ فِيهِ الْحَسَنَاتُ، وَ دِيوَانٌ فِيهِ السَّيِّئَاتُ فَيُقَابَلُ بَيْنَ دِيوَانِ النِّعَمِ، وَ دِيوَانِ الْحَسَنَاتِ فَتَسْتَغْرِقُ النِّعَمُ عَامَّةَ الْحَسَنَاتِ، وَ يَبْقَى دِيوَانُ السَّيِّئَاتِ فَيُدْعَى بِابْنِ آدَمَ الْمُؤْمِنِ لِلْحِسَابِ فَيَتَقَدَّمُ الْقُرْآنُ أَمَامَهُ فِى أَحْسَنِ صُورَةٍ فَيَقُولُ يَا رَبِّ أَنَا الْقُرْآنُ وَ هَذَا عَبْدُكَ الْمُؤْمِنُ قَدْ كَانَ يُتْعِبُ نَفْسَهُ بِتِلَاوَتِى وَ يُطِيلُ لَيْلَهُ بِتَرْتِيلِى وَ تَفِيضُ عَيْنَاهُ إِذَا تَهَجَّدَ فَأَرْضِهِ كَمَا أَرْضَانِى قَالَ فَيَقُولُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ عَبْدِى ابْسُطْ يَمِينَكَ فَيَمْلَؤُهَا مِنْ رِضْوَانِ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْجَبَّارِ وَ يَمْلَأُ شِمَالَهُ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ ثُمَّ يُقَالُ هَذِهِ الْجَنَّةُ مُبَاحَةٌ لَكَ فَاقْرَأْ وَ اصْعَدْ فَإِذَا قَرَأَ آيَةً صَعِدَ دَرَجَةً

يونس بن عمار گويد: كه حضرت صادق عليه السلام فرمود
دفترها در روز قيامت سه دفتر است دفترى كه نعمتها در آن ثبت شده و دفترى كه كارهاى نيك در آنست و دفترى كه كارهاى بد در آن ثبت است پس دفتر نعمتها را با دفتر كارهاى نيك برابر كنند و نعمتها همه كارهاى نيك را فراگيرد و در خود فرو بردو دفتر كارهاى بد بجا ماند پس آدميزاده مؤ من را براى حساب بخوانند و قرآن در بهترين صورتى پيش رويش در آيد و گويد: بار پروردگارا من قرآنم و اين بنده مؤ من تو است كه خود را براى خواندن من به تعب مى انداخت ، و شب خود را با آهنگ خوش و هموار خواندن من دراز مى كرد و ديدگانش در هنگام نماز شب اشك ريزان بود، چنانچه مرا خشنود ساختى او را هم خشنود كن
امام فرمود: پس خداى عزيز جبار مي فرمايد: اى بنده من دست راستت را باز كن و خداوند آنرا از رضوان خود و دست چپش را از رحمت خود پر كند سپس باو گفته شود: اين بهشت براى تو مباح است پس قرآن بخوان و بالا برو پس هرگاه يك آيه بخواند يك درجه بالا رود

اصول كافى جلد ۴ ص/ ۴۰۲ ح/ ۱۲

حاملان قرآن
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حَمَلَةُ الْقُرْآنِ عُرَفَاءُ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ الْمُجْتَهِدُونَ قُوَّادُ أَهْلِ الْجَنَّةَ وَ الرُّسُلُ سَادَةُ أَهْلِ الْجَنَّةَ

حضرت صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: حاملين قرآن نمايندگان و سرپرستان اهل بهشتند، و مجتهدان جلو داران اهل بهشتند، و پيامبران آقايان اهل بهشتند

اصول كافى جلد ۴ ص/ ۴۰۹ ح/ ۱۱

خواندن قرآن از روى آن
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ ثَلَاثَةٌ يَشْكُونَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَسْجِدٌ خَرَابٌ لَا يُصَلِّى فِيهِ أَهْلُهُ وَ عَالِمٌ بَيْنَ جُهَّالٍ وَ مُصْحَفٌ مُعَلَّقٌ قَدْ وَقَعَ عَلَيْهِ الْغُبَارُ لَا يُقْرَأُ فِيهِ
و نيز فرمود عليه السلام : سه چيز است كه بدرگاه خداى عزوجل شكايت كند مسجد ويرانى كه اهلش در آن نماز نخوانند، و دانشمند عالمى كه ميان نادانها و جهال باشد و قرآنى كه گرد بدان نشسته و كسى آنرا نخواند

اصول كافى جلد ۴ ص/ ۴۱۷ ح/ ۳

نگاه به قرآن و عبادت
إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنِّى أَحْفَظُ الْقُرْآنَ عَلَى ظَهْرِ قَلْبِى فَأَقْرَؤُهُ عَلَى ظَهْرِ قَلْبِى أَفْضَلُ أَوْ أَنْظُرُ فِى الْمُصْحَفِ قَالَ فَقَالَ لِى بَلِ اقْرَأْهُ وَ انْظُرْ فِى الْمُصْحَفِ فَهُوَ أَفْضَلُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ النَّظَرَ فِى الْمُصْحَفِ عِبَادَةٌ

اسحاق بن عمار گويد: بحضرت صادق عليه السلام عرض كردم : قربانت گردم من قرآن را حفظ دارم آنرا از حفظ بخوانم بهتر است يا از روى قرآن ؟ فرمود: بلكه آنرا بخوان و نگاه بقرآن كن (و از روى آن بخوان ) كه بهتر است ، آيا نمي داني كه نگاه كردن در قرآن عبادت است ؟
اصول كافى جلد ۴ ص/ ۴۱۸ ح/ ۵

ترتيل قرآن با صداى خوش

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَيْمَانَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص بَيِّنْهُ تِبْيَاناً وَ لَا تَهُذَّهُ هَذَّ الشِّعْرِ وَ لَا تَنْثُرْهُ نَثْرَ الرَّمْلِ وَ لَكِنْ أَفْزِعُوا قُلُوبَكُمُ الْقَاسِيَةَ وَ لَا يَكُنْ هَمُّ أَحَدِكُمْ آخِرَ السُّورَةِ
عبداللّه بن سليمان گويد: از حضرت صادق عليه السلام پرسيدم از گفتار خداى عزوجل (كه فرمايد:) ((و رتل القرآن ترتيلا)) فرمود: اميرالمؤ منين صلوات اللّه عليه فرموده : يعنى او را خوب بيان كن و همانند شعر آنرا به شتاب مخوان ، و مانند ريگ (هنگام خواندن ) آنرا پراكنده مساز، ولى دلهاى سخت خود را بوسيله آن به بيم و هراس افكنيد، و همت شما اين نباشد كه سوره را به آخر رسانيد؛ يعنى همت خود را در تدبر و تاءمل در آيات و بكار بستن و عمل كردن آنها قرار دهيد نه باينكه سوره را بآخر رسانيد
اصول كافى جلد ۴ ص/ ۴۱۸ ح/ ۱

مدت زمان ختم قرآن
عَنْ عَلِى بْنِ أَبِى حَمْزَةَ قَالَ سَأَلَ أَبُو بَصِيرٍ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام وَ أَنَا حَاضِرٌ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَقْرَأُ الْقُرْآنَ فِى لَيْلَةٍ فَقَالَ لَا فَقَالَ فِى لَيْلَتَيْنِ فَقَالَ لَا حَتَّى بَلَغَ سِتَّ لَيَالٍ فَأَشَارَ بِيَدِهِ فَقَالَ هَا ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ مِنْ أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ صلي الله عليه و آله كَانَ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ فِى شَهْرٍ وَ أَقَلَّ إِنَّ الْقُرْآنَ لَا يُقْرَأُ هَذْرَمَةً وَ لَكِنْ يُرَتَّلُ تَرْتِيلًا إِذَا مَرَرْتَ بِآيَةٍ فِيهَا ذِكْرُ النَّارِ وَقَفْتَ عِنْدَهَا وَ تَعَوَّذْتَ بِاللَّهِ مِنَ النَّارِ فَقَالَ أَبُو بَصِيرٍ أَقْرَأُ الْقُرْآنَ فِى رَمَضَانَ فِى لَيْلَةٍ فَقَالَ لَا فَقَالَ فِى لَيْلَتَيْنِ فَقَالَ لَا فَقَالَ فِى ثَلَاثٍ فَقَالَ هَا وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ نَعَمْ شَهْرُ رَمَضَانَ لَا يُشْبِهُهُ شَيْءٌ مِنَ الشُّهُورِ لَهُ حَقٌّ وَ حُرْمَةٌ أَكْثِرْ مِنَ الصَّلَاةِ مَا اسْتَطَعْتَ
على بن ابى حمزه گويد: ابوبصير از امام صادق عليه السلام پرسيد و من نيز در خدمتش بودم و عرضكرد: قربانت شوم ! من قرآن را در يك شب بخوانم ؟ فرمود: نه ، عرضكرد: در دو شب ؟ فرمود: نه ، تا رسيد بشش شب با دست اشاره كرده فرمود:ها (يعنى آرى بخوان ) سپس حضرت صادق عليه السلام فرمود: اى ابا محمد آنان كه پيش از شماها بودند از اصحاب محمد صلي الله عليه و آله قرآن را در يك ماه و كمتر مى خوانند، قرآن را بشتاب و سرعت نبايد خواند بلكه بايد هموار و شمرده خوانده شود، و هرگاه بآيه اى برخورد كردى كه در آن ذكر دوزخ است نزد آن بايستى و از دوزخ بخدا پناه برى ، پس ابو بصير عرضكرد: در ماه رمضان قرآن را در يك شب بخوانم ؟ فرمود: نه ، عرضكرد: در دو شب بخوانم ؟ فرمود: نه ، عرضكرد: در سه شب بخوانم ؟ فرمود: آرى بخوان و با دست خود اشاره كرد آرى ماه رمضان (ماهى ) است كه هيچكدام از ماهها بدو نمانند براى آن ماه حق و حرمتى است ، (و در آن ماه ) نماز هر چه توانى بخوان

اصول كافى جلد ۴ ص/ ۴۲۳ ح/ ۵

دعاى پيش از خواندن قرآن
منقول از حضرت رسول اکرم صلي الله عليه و آله:
اللهم بالحق انزلته و بالحق نزل, اللهم عظم رغبتى فيه واجعله نورا" لبصرى وشفاء لصدرى و ذهابا" لهمى و غمى و حزنى, اللهم زين به لسانى و جمل به وجهى و قو به جسدى وثقل به ميزانى, وارزقنى تلاوته على طاعتك آناء الليل واطراف النهار, واحشرنى مع النبى محمد وآله الاخيار

بار خدايا قرآن را به حق نازل كردى و به درستى هم نازل شده, بار الها ميل و رغبت مرا به قرآن بزرگ گردان و آن را روشنايى ديده و شفاى دل و برنده غم و غصه و اندوهم قرار ده, خداوندا زبانم را به خواندن قرآن زينت ده و چهره ام را به سبب آن نيكويى بخش و پيكرم را به پيروى آن نيرومند فرما و ميزان علمم را به تبعيت آن سنگين گردان و خواندن قرآن را شب و روز با توفيق فرمانبردارى روزيم فرما و مرا با پيغمبرت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) و آل برگزيده اش محشور گردان

دعا ختم قرآن
منقول از امام صادق عليه السلام
اللهم انى قد قرئت ما قضيت من كتابك الذى انزلته على نبيك الصادق صلى الله عليه و اله, فلك الحمد ربنا, اللهم اجعلنى ممن يحل حلاله و يحرم حرامه و يومن بمحكمه و متشابهه, و اجعله لى انسا فى قبرى وانسا فى حشرى, واجعلنى ممن يرقى بكل آيه قراها درجه فى اعلى عليين برحمتك يا ارحم الراحمين

بارالها به راستى و حقيقت خواندنم آنچه را بيان كردى در كتابى كه بر پيغمبر راستگويت فرو فرستادى, اى پروردگار ما ستايش وثناء مخصوص تواست, بار خدايا مرا از آنانى كه حلال قرآن را حلال و حرام آن را حرام مى دانند و به آيات محكم و متشابه آن ايمان دارند قرار بده و قرآن را مونس در قبر و روز بازپسين من گردان . و مرا از كسانى بگردان كه هر آيه اى مى خواند , درجه اى در بالاترين درجات بهشت به او عطا كنند , به رحمتت اى رحيم ترين رحيمان

بحارالانوار ج ۹۲, ص ۲۰۶